"Chuột thành tinh" qua lời kể "vua chuột" Quang Thiều

Theo “vua chuột” Nguyễn Quang Thiều, vũ khí lợi hại nhất của loài chuột chính là trí khôn của chúng, một trí khôn mà khiến con người đôi lúc cũng phải “ngã mũ” thán phục. 

Bắt đầu tìm hiểu về chuột gần 15 năm nay, ông Trần Quang Thiều đã nắm bắt được khá đầy đủ những thói quen, đặc tính của loài gặm nhấm này. Theo các nhà nghiên cứu, ở Việt Nam có 43 loài chuột thì ông đã gặp, bắt được gần 40 loài. Để nghiên cứu về loài chuột, ông từng có nhiều ngày tháng phải thức đêm, dậy sớm, thậm chí ngủ bờ ngủ bụi theo dõi chúng. Ông cũng từng bắt chuột nuôi và sống chung với lũ chuột một thời gian.

Theo “vua chuột” Nguyễn Quang Thiều, vũ khí lợi hại nhất của loài chuột chính là trí khôn của chúng, sau đó đến khướu giác vô cùng tinh nhạy.

Trí khôn của loài chuột được thể hiện trước hết trong việc tìm thức ăn. Chúng là loài cứ thấy đồ ăn là thích lao vào gặm nhấm, nếm thử nhưng lại khá đa nghi và thận trọng. Có lần nhà ông Thiều ăn bánh mỳ chấm sữa đặc, ăn xong vẫn còn ít sữa và vụn bánh mỳ ở bát, ông Thiều để ở một góc để nhử lũ chuột. Đêm xuống, có hai con chuột đi tìm đồ ăn, chúng núp dưới gầm bàn, một con thả đuôi nhúng vào bát sữa rồi nhấc ra cho con kia liếm. Chúng rất tinh khôn khi không chạy hẳn ra chỗ bát sữa chúc miệng vào ăn, mà núp trong gầm bàn thò đuôi ra lấy đồ ăn, để không ai phát hiện.

Chuột thành tinh

Chuột là loài tạp ăn và chúng không từ bất cứ thứ gì có thể gặm được, ăn được nếu không nhận thấy mối nguy hiểm. Chúng còn có khả năng di chuyển cả 1 quả trứng gà, vịt sống từ chỗ này tới chỗ khác mà không bị vỡ để yên tâm ăn, không bị ai phát hiện. Ông Thiều từng chứng kiến 2 con chuột tha trứng trong nhà mình. Con đi trước lấy đuôi nắm lấy quả trứng kéo đi, còn con đi sau đưa chân trước và miệng ra để quắp lấy quả trứng.

Tuy nhiên, loài chuột cũng rất thận trọng dù miếng ăn đến miệng. Khi thấy có sự khả nghi, không bao giờ tất cả cùng ăn, mà 1 con sẽ được cử ra để nếm trước. Nếu con này ăn xong mà thấy có dấu hiệu lạ, mệt thì các con khác sẽ bỏ đi, không ăn nữa. Điều này giải thích vì sao việc diệt chuột bằng bả thường không đạt hiệu quả cao. Loài chuột cũng rất tinh, nếu con nào ăn phải bả chúng sẽ chạy đi tìm nước và uống rất nhiều nước để giải độc cho cơ thể.

Chuột mẹ cũng rất biết cách bảo vệ con. Thông thường chuột con đẻ ra sau 20 ngày là có thể mở mắt và tự đi kiếm ăn, sống độc lập được rồi. Khi gặp mồi nguy hiểm, chuột mẹ thường không cho các con tới gần. Lúc đó, chúng thường bỏ đi, hoặc chuột mẹ thử mồi trước, nếu an toàn mới cho các con ăn.

Theo ông Thiều, loài chuột nào cũng tinh khôn nhưng nói về chuột nhà thì có lẽ chuột nhắt là loài tuy bé nhưng lại tinh ranh nhất. Loài chuột nhắt nhà có thể sống suốt cuộc đời bên trong các tòa nhà, ngôi nhà mà không bị ai phát hiện. Chuột nhắt thường làm tổ gần nguồn thức ăn. Một chiếc tổ tốt cũng rất quan trọng đối với chuột nhắt để giữ ấm, giữ an toàn và sinh sản. Chúng thường làm tổ giữa các bức tường, dưới gầm tủ, kệ và khoảng trống bên trong các ngăn kéo, các trang thiết bị lớn như chân tủ lạnh, tủ giày dép…

Chuột nhắt khám phá các vị trí trong lãnh thổ của chúng hàng ngày và trở nên rất quen thộc với đường đi tới các nguồn thức thức ăn, nước uống và những vị trí ẩn náu khi gặp kẻ thù. Chúng rất nhạy khi phát hiện ra những thay đổi dù nhỏ nhất và tìm cách “điều tra” cho bằng được nguyên nhân vì sao có sự thay đổi đó. Nếu thấy nguy cơ mất an toàn, chúng sẵn sàng bỏ tổ là làm tổ mới.

Các loài chuột cũng rất biết “thương thảo” với nhau về địa bàn cũng như thời gian hoạt động nếu có 2-3 loài cùng sinh sống trên một lãnh địa. Ông Thiều cho hay, ông từng quan sát và nhận thấy loài chuột nhà thường hoạt động từ 17h chiều tới 6h sáng, mạnh nhất là trong khoảng thời gian từ 21h tới 24h. Thế nhưng mùa mưa bão, chuột cống bắt đầu vào nhà dân kiếm ăn. Thế là những con chuột nhà phải “nhường” thời gian ban đêm cho chuột cống, chuyển qua kiếm ăn và gặm nhấm ban ngày, để không “đụng chạm”, gây “thù oán” với nhau.

“Vua diệt chuột” Nguyễn Quang Thiều cho biết, loài chuột có một số đặc tính chung nhất định. Thứ nhất là đi và về cùng một đường, theo đường đồng loại. Thứ hai là đa nghi, sợ mồi tĩnh, mồi lạ. Thứ 3, chuột là loại gặm nhấm nên răng chúng cứ mòn dần và mọc liên tục. Thứ 4, chuột là con vật đứng đầu 12 con giáp, có nửa âm, nửa dương nên chúng hoạt động cả ngày đêm. Tuy nhiên, chỉ thời kỳ mài răng, chúng mới đi cắn phá. Đây lại cũng là thời kỳ lúa trổ đòng, ngô ra hạt… Thứ 5, loài chuột không sợ khi nhìn thấy đồng loại chết, không sợ mùi chuột chết, dù đa nghi nhưng tính cũng hay quên và rất tò mò nên chúng thường quanh quẩn ở nơi có vật lạ cạnh đường đi quen thuộc.

Từ năm 2000 đến nay, ông Trần Quang Thiều đã đi khắp Bắc – Nam và một số nước bạn để điệt chuột và hướng dẫn bà con, doanh nghiệp cách diệt chuột. Ước tính ông đã diệt được tổng cộng 41 triệu con chuột.

Với đa số loài chuột, để bắt đươc chúng cần phải tìm ra được đường đi, nước bước của chúng. Đối với chuột ở các khu dân cư, nhà máy, trường học, khách sạn, tìm đường đi của chuột chúng ta căn cứ vào vết xước (móng chuột bám ), vết nhảy lên xuống, phân chuột, đường cong vết đuôi trên nền nhà, rãnh nước, vết chân, vết chạy leo ống nước, vết leo lên tường, trên trần, gác.

Chuột cũng là loài động vật có tập tính hoạt động rất phong phú và khả năng thích nghi cao với môi trường sống.

Theo giai đoạn phát triển, nguồn thức ăn, các hoạt động sinh lý của chuột có thể thay đổi. Khi mới để ra và chưa mở mắt, chúng không ra khỏi hang mà chỉ bú mẹ. Khoảng 15 – 16 ngày tuổi chúng bắt đầu mở mắt và 20 ngày tuổi trở lên, chúng theo mẹ ra ngoài kiếm ăn. Từ 3 tháng tuổi trở đi là thời kỳ chúng hoạt động mạnh nhất. Đây cũng là thời kỳ chuột phát dục và sinh sản. Lúc chuột cái mang thai và cho con bú, cường độ hoạt động giảm dần, song chúng vẫn đi kiếm ăn và gặm nhấm ngày một. Khi được 1 năm rưỡi tuổi đời là thời điểm chuột về già, hoạt động của chúng giảm rõ rệt.

Mỗi loài chuột có một khả năng, sở trường riêng. Chẳng hạn chuột leo có khả năng leo trèo rất giỏi, chúng dễ dàng bò qua dây điện, tường gai, đường ống nước, thân cây… Hầu hết loài chuột đều có khả năng nhảy với độ cao tới 50 – 80 cm và xa tới cả met (m). Tuy nhiên, với loài chuột nhảy thì chúng có thể nhảy cao tới cả vài met. Chuột nhắt thì cực kỳ chạy nhanh và thính tai, mắt, mũi. Hầu hết loài chuột đều có thính giác rất nhạy, xúc giác phát triển, lông mũi, lông trên người đều có cảm ứng tốt đối với môi trường, vì thế trong đêm tối chúng có thể chạy rất nhanh mà không va vấp. Chuột có cơ quan khướu giác phát triển nên việc diệt chuột bằng đánh bả, đánh thuốc thường có tỷ lệ thành công rất thấp.

Cũng theo ông Thiều, sau nhiều năm tìm hiểu thực tế về loài gặm nhấm này, ông nhận thấy đôi khi sách vở viết về loài chuột cũng có nhiều cái không đúng. Chẳng hạn, người ta cứ bảo chuột sợ mùi chuột chết nên khi một con chết, những con khác nhận ra mùi sẽ không dám lại gần, chiếc bẫy nào đã bẫy được chuột rồi thì cần phải rửa bằng xà phòng để tẩy mùi chuột thì mới bẫy tiếp được. Nhưng thực tế không phải thế. Ông Thiều cho biết, sau mỗi lần đánh chuột, ông không bao giờ cần nước xà phòng để rửa sạch mùi mà chiếc bẫy vẫn sát chuột.

Sách vở cũng nói rằng chuột thích mùi thơm nhưng “vua diệt chuột” Trần Quang Thiều lại thấy lũ chuột rất thích mùi tanh của ốc, nhái, giun đất. Thường khi bẫy chuột thì người ta hay dùng mồi là những miếng mực nướng, thịt nướng, cá rán, khoai tây chiên… nhưng với “vua chuột”, ông không cần dùng mồi vẫn bẫy được chúng. Ông thay mồi bằng một miếng nhựa hoặc miếng xốp to hơn bao diêm. Khi đặt bẫy, ông đào một hố nhỏ làm sao tạo độ bập bênh với miếng mồi đối trọng. Chuột to, nhỏ chỉ cần va vào miếng đối trọng, tạo ra độ lún là dính bẫy ngay. Quan trọng là tìm ra được đường đi của chuột và đặt bẫy trên đường đi đó. Nếu đặt bẫy ngoài đồng ruộng có nước, chiếc bẫy bằng sắt sẽ chìm xuống, thì phải đóng một miếng gỗ bên dưới, bẫy sẽ nổi lênh bềnh trên mặt nước.

Từ năm 2000 đến nay, ông Thiều đã diệt được ước tính 41 triệu con chuột, công ty diệt chuột của gia đình ông đã bán được khoảng 30 triệu chiếc bẫy. Mặc dù là khắc tinh của chuột song nhiều năm gắn bó với loài gặm nhấm này, ông không phủ nhận mình cũng có một tình cảm nhất định với chúng và nhận được nhiều bài học từ việc quan sát, nghiên cứu tập tính của chúng. Ông nói, trong sách tử vi, con chuột còn được đặt lên hàng đầu 12 con giáp. Loài chuột cũng rất quen thuộc trong các tác phẩm hội họa dân gian và được nhân cách hóa, như “đám cưới chuột”, “chuột đỗ trạng vinh quy bái tổ”… “Chỉ có điều các cụ tí phá hoại của cải, mùa màng, gây dịch bệnh nhiều quá nên tôi phải diệt bằng hết”, ông Thiều nói.

(BTM)

"Chuột thành tinh" qua lời kể "vua chuột" Quang Thiều